Ένας Χρόνος Μετά τις Ευρωεκλογές του 2024

Οι εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο του 2024, οι οποίες πραγματοποιήθηκαν από τις 6 έως τις 9 Ιουνίου, αποτέλεσαν μια κρίσιμη καμπή για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτές οι εκλογές αντικατοπτρίζουν τις αλλαγές και τις συνεχείς εξελίξεις στο πολιτικό τοπίο της Ένωσης. Ένα χρόνο μετά, οι συνέπειές τους συνεχίζουν να επηρεάζουν τις πολιτικές της ΕΕ, τους εσωτερικούς συσχετισμούς και τη διεθνή της θέση.

Η άνοδος των ακροδεξιών και λαϊκιστικών κομμάτων, καθώς και οι προκλήσεις που σχετίζονται με την εφαρμογή φιλόδοξων περιβαλλοντικών στόχων, έχουν δημιουργήσει ένα σύνθετο σκηνικό για την ανθεκτικότητα και την προσαρμοστικότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις κυβερνητικές και κοινωνικές πιέσεις. Οι ευρωεκλογές αυτές κατέδειξαν τον κατακερματισμό του πολιτικού τοπίου όσον αφορά τις θέσεις των κομμάτων.

Το Πολιτικό Τοπίο και οι Αλλαγές

Στις ευρωεκλογές του 2024 σημειώθηκε σημαντική αύξηση της υποστήριξης προς τα ακροδεξιά και ευρωσκεπτικιστικά κόμματα, ιδιαίτερα σε χώρες όπως η Γαλλία, η Ιταλία και η Ουγγαρία. Στη Γαλλία, το κόμμα “Εθνικός Συναγερμός” της Μαρίν Λε Πεν εξασφάλισε 29 έδρες, εκμεταλλευόμενο τη δυσαρέσκεια των ψηφοφόρων για ζητήματα όπως η μετανάστευση και η αύξηση του κόστους ζωής. Παρομοίως, η Ιταλία είδε την ενίσχυση των “Αδελφών της Ιταλίας” της Τζόρτζια Μελόνι, οι οποίοι κέρδισαν 8 έδρες, ενώ το “Φιντές” του Βίκτορ Ορμπάν στην Ουγγαρία εξασφάλισε 11 έδρες.

Αν και οι κεντρώες και φιλοευρωπαϊκές ομάδες, όπως το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ) και οι Σοσιαλιστές και Δημοκράτες (S&D), διατηρούν τη συνολική πλειοψηφία, η επιρροή των ευρωσκεπτικιστικών κομμάτων έχει αυξηθεί. Οι πολιτικές ομάδες “Ευρωπαίοι Συντηρητικοί και Μεταρρυθμιστές” (ECR) και “Ευρώπη των Κυριάρχων Εθνών” (ESN) έχουν ενισχυθεί, περιπλέκοντας ακόμη περισσότερο τη διαδικασία λήψης αποφάσεων και καθυστερώντας τη νομοθεσία σε κρίσιμα ζητήματα για την πολιτική της ΕΕ.

Προκλήσεις και Εξελίξεις

Ένα χρόνο μετά τις εκλογές, οι προτεραιότητες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου περιλαμβάνουν την κλιματική δράση, τον ψηφιακό μετασχηματισμό και την οικονομική ανάκαμψη. Ωστόσο, η υλοποίηση των στόχων έχει αποδώσει μικτά αποτελέσματα. Η “Πράσινη Συμφωνία” της ΕΕ, η οποία αποτελεί κεντρικό άξονα της πολιτικής της Ούρσουλας φον ντερ Λάιεν, έχει βρει αντιστάσεις από τα ακροδεξιά κόμματα που ζητούν βραδύτερες μεταβάσεις για την προστασία των εθνικών βιομηχανιών.

Στο θέμα της μετανάστευσης, οι εκλογές του 2024 ενίσχυσαν τις φωνές που ζητούν αυστηρότερους ελέγχους στα σύνορα. Με τις νομικές προσπάθειες για την αναμόρφωση του Κανονισμού του Δουβλίνου να αποδεικνύονται δύσκολες, οι νότιες χώρες πιέζουν για μια μεγαλύτερη κατανομή των βαρών, ενώ άλλες χώρες αντιτίθενται σε υποχρεωτικές ποσοστώσεις.

Στο γεωπολιτικό επίπεδο, η ΕΕ επιδιώκει την ενίσχυση της στρατηγικής της αυτονομίας, ειδικά εν μέσω διεθνών κρίσεων, όπως η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υποστήριξε κυρώσεις και στρατιωτική βοήθεια στην Ουκρανία, ωστόσο οι συζητήσεις για διαφοροποίηση του ενεργειακού εφοδιασμού και αμυντικές δαπάνες συνεχίζουν να αποκαλύπτουν επιφυλάξεις και διαφωνίες μεταξύ των κρατών-μελών.

Δημόσιο Αίσθημα και Εμπιστοσύνη στην ΕΕ

Ένα χρόνο μετά τις ευρωεκλογές, το δημόσιο αίσθημα προς την ΕΕ παραμένει αποσπασματικό και διχασμένο. Η συμμετοχή στις εκλογές του 2024, η οποία ανήλθε στο 50%, προοιωνίζει μια μέτρια δέσμευση, αλλά και διαρκή απάθεια μεταξύ των ψηφοφόρων. Στο μεταξύ, οι ευρωσκεπτικιστικές αφηγήσεις ενισχύονται από τα κοινωνικά δίκτυα και τις λαϊκιστικές ρητορείες, κερδίζοντας έδαφος, ειδικά ανάμεσα στους νεότερους ψηφοφόρους.

Ωστόσο, το φιλοευρωπαϊκό αίσθημα παραμένει ισχυρό σε πολλές χώρες. Η ΕΕ έχει συμβάλει στην ανάκαμψη από την πανδημία του COVID-19 και στη διανομή εμβολίων, γεγονός που ενισχύει την εμπιστοσύνη σε ορισμένα κράτη. Παρ’ όλα αυτά, η αίσθηση ότι οι Βρυξέλλες είναι αποκομμένες από τις τοπικές ανησυχίες και προβλήματα συνεχίζει να αμφισβητεί την πολιτική εγκυρότητα της Ένωσης. Η ικανότητα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου να ανταποκριθεί σε αυτά τα ζητήματα θα είναι κρίσιμη για τη διατήρηση της υποστήριξης των πολιτών.

Προοπτικές για το Μέλλον

Καθώς η ΕΕ προχωρά στη μετά το 2024 εποχή, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο βρίσκεται ενώπιον πολλών προκλήσεων. Η ανάγκη να συμφιλιωθούν αντιφατικά οράματα για το μέλλον της Ευρώπης – ομοσπονδιακό κατά εθνικιστικού, πράσινο κατά βιομηχανικού – καθιστούν την κατάσταση πιο περίπλοκη. Οι αντιφάσεις και οι πιέσεις από τις ακροδεξιές ομάδες προβάλλουν επείγουσα ανάγκη για μία ανανέωση των πολιτικών και της στρατηγικής επικοινωνίας.

Η ικανότητα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου να γεφυρώσει τις διαφωνίες και να προσφέρει απτά αποτελέσματα θα είναι καθοριστική για την παροχή εμπιστοσύνης στους πολίτες και για τη χάραξη ενός συνεκτικού μέλλοντος. Στον παρόντα χρόνο, οι περισσότεροι ευρωβουλευτές φαίνεται να προσανατολίζονται σε εθνικές πολιτικές για διεθνή ζητήματα, γεγονός που περιορίζει την ικανότητά τους να προσελκύσουν υποστήριξη και να διαμορφώσουν την ευρωπαϊκή ατζέντα.

Το Δυσκολο Έργο των Ευρωβουλευτών

Οι ευρωβουλευτές έχουν την ευθύνη να εκπροσωπήσουν τα συμφέροντα 27 κρατών-μελών σε μια Ένωση που χαρακτηρίζεται από μεγάλη πολιτισμική και γλωσσική ποικιλία. Παρόλο που το έργο τους είναι κρίσιμο για τη μορφή της ευρωπαϊκής νομοθεσίας, συνοδεύεται από υψηλό κόστος για τον προϋπολογισμό της ΕΕ. Κάθε ευρωβουλευτής λαμβάνει μισθό περίπου 9.000 ευρώ μηνιαίως, ενώ το κόστος λειτουργίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ανέρχεται σε 2 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως.

Η δυσκολία του έργου τους εντείνεται από τις απαιτήσεις να συμμετέχουν σε δαπανηρές διαδικασίες, όπως συναντήσεις και διεκπεραίωση εγγράφων που ευθύνονται για μεγάλο μέρος του προϋπολογισμού. Οι ευρωβουλευτές συχνά αναρωτιούνται αν η ενασχόλησή τους αξίζει την οικονομική επιβάρυνση, ειδικά κατά τις περιόδους οικονομικής αβεβαιότητας.

Η Δημοκρατία στην Ευρώπη έχει κόστος και το ερώτημα παραμένει εάν αυτό το κόστος είναι δικαιολογημένο ή αν η Ένωση θα μπορούσε να αποτελέσει ένα πιο αποδοτικό σύστημα κυβερνητικών λειτουργιών.

Οι Έλληνες Ευρωβουλευτές

Η Ελλάδα εξέλεξε 21 ευρωβουλευτές το 2024, με αρκετούς να διαδραματίζουν σημαντικούς ρόλους στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Τέσσερις από αυτούς είναι ανεξάρτητοι. Οι ευρωβουλευτές από τη Νέα Δημοκρατία ανήκουν στο κόμμα EPP, το ΠΑΣΟΚ/ΚΙΝΑΛ στο S&D, και οι ΣΥΡΙΖΑ/ΠΣ στην GUE/NGL. Ορισμένοι από αυτούς κατέχουν αξιώματα, όπως η Ελίζα Βόζεμπεργκ-Βρυωνίδα που είναι Πρόεδρος στην Επιτροπή Μεταφορών και Τουρισμού.

Οι ευρωβουλευτές καλούνται να λογοδοτούν απέναντι στους ψηφοφόρους τους, οι οποίοι είναι οι μόνοι που μπορούν να κρίνουν την απόδοσή τους και να τους αξιολογήσουν. Η ευθύνη τους είναι μια συνεχής πρόκληση μέσα σε αυτό το τόσο περίπλοκο και απαιτητικό πολιτικό περιβάλλον.